Ülkemiz mevzuatında, Yapı işlerinde iş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği’ne göre;

Yüksekte Çalışma, “Seviye farkı bulunan ve düşme sonucu yaralanma ihtimalinin oluşabileceği her türlü alanda yapılan çalışma” şeklinde tanımlanmaktadır.

Yüksekliğin ne kadar olduğu değil de düşme olduğundan yaralanma ihtimalinin olması, o seviyenin yüksek sayılması için yeterli olmaktadır. 80 cm yükseklik ile 5 m yükseklik arasında alınacak önlemler arasında bir farklılık yoktur. Her ikisi de yüksekte çalışma olarak kabul edilir ve iş güvenliği açısından da tedbir alınması gereken bir çalışma şeklidir.

Kaynak: https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=18928&MevzuatTur=7&MevzuatTertip=5

ÇSGB – 2017 Yüksekte Çalışma Eğitimi Çalıştay Raporu’nda Yüksekte Güvenli Çalışmanın öncelikli olarak “yürütülen faaliyete göre sınıflandırılması” uygun görülmüştür.

Buna göre öncelikli faaliyetler aşağıdaki gibi sıralanmıştır:

• Bakım- Onarım Faaliyetleri: Yapı işleri, enerji iletim hatları vb. yüksekte yapılan her türlü bakım, boyama, temizleme faaliyetleri; iple veya diğer erişim yöntemleri kullanılarak yürütülen endüstriyel cephe temizlik işleri,
• Montaj- De montaj Faaliyetleri: Enerji iletim hatları, telekomünikasyon, yapı işleri gibi yüksekte çalışma kapsamında yapılan her türlü kurulum ve söküm işleri
• Çatı ve İskele İşleri: Çatıda ve iskelede yürütülen bütün işler
• Kaynak İşleri: Yüksekte yürütülen tüm kaynak işleri
• Kapalı Alanlarda Çalışma Faaliyetleri: Düşme sonucu yaralanma riski oluşturan madenlerde çalışma; kazan, tank vb. gibi kapalı alan faaliyetleri
• Diğer İnşa Faaliyetleri: Yüksekte çalışma kapsamına giren kalıp, demir, beton, kazı, sıva, dış cephe işleri

Sektöre Göre Sınıflandırma

Yüksekte güvenli çalışma için diğer öncelikli sınıflandırma ise “sektöre göre sınıflandırılması” uygun olacaktır. Buna göre öncelikli faaliyetler aşağıdaki gibi sıralanmıştır:

• Yapı İşleri Sektörü (Bina, köprü, gemi, yol vb.),
• Enerji Sektörü (Enerji dağıtım, iletim nakil hatları, rüzgâr ve hidroelektrik vb.enerji santralleri),
• Endüstriyel Üretim (Çelik montaj, depolama, iş ekipmanları ile çalışma),
• Petro-Kimya Sektörü (Sondaj çalışmaları, bakım onarım işleri, tesis içi çalışmalar),
• Çimento Sektörü,
• Savunma Sanayi,
• Endüstriyel Temizlik Sektörü,
• Tarım Sektörü,
• Telekomünikasyon (Baz istasyonu işleri, kulede çalışma, merdivenle çalışma, iş Ekipmanı ile çalışma, bakım ve onarım,
• Tersaneler (Gemi işçiliği),
• Liman (Taşımacılık, bakım onarım),
• Maden (Üretim ve tesis faaliyetleri),
• Endüstriyel Temizlik (Cephe ve yüzey temizlik işleri, iple erişim veya merdiven kullanılarak yapılan işler),
• Doğa ve Macera Turizmi (Dağcılık, yüksek ip parkurları, su parkları, kanyon ve şelale geçişlerinde rehberlik).

Bu kapsamda, İstanbul başta olmak üzere Türkiye’nin dört bir yanında, uzman ve konularında deneyimli Proteknik Belgelendirme eğitmenleri tarafından, ilgili Yönetmelik hükümlerine uygun ve firmalara özel olarak eğitimler vermekteyiz.

Bütün eğitim sertifikalarımız E-devlet onaylıdır.

Yüksekte çalışmanın ön koşulu vardır.

1- Firma bünyesinde hizmet veren işyeri hekimlerinin her çalışan için, işe giriş/periyodik muayene formunda (Ek-2) Yüksekte Çalışabilir uygunluğu vermesi gerekir.

2- Çalışanın Yüksekte Çalışma Eğitimi alması gerekir.

Seviye farkı bulunan ve düşme sonucu yaralanma ihtimalinin oluşabileceği her türlü alanda yapılan çalışmalarda yer alan personellerin alması gerekli olan eğitme; Yüksekte çalışma eğitimi denir.

Yüksekte çalışma konusunda herhangi bir fiziksel ve psikolojik engeli olmayan bütün çalışanlar bu eğitimi alabilir. Yüksekte çalışacak herkese, İşyeri hekimi tarafından veya yetkili bir sağlık kurulu tarafından "Yüksekte Çalışabilir" raporu verilmelidir. Sağlık taramasında, Yüksekte Çalışma yapacak kişilerde aşağıdaki hastalıklar sorgulanmalıdır.

• Yükseklik korkusu
• Diyabet
• Epilepsi
• Tansiyon
• Sara
• Göz kararması
• Denge bozukluğu
• Vertigo
• Astım
• Kalp rahatsızlıkları
• Fonksiyonunu yitirmiş uzuv
• Alkol veya uyuşturucu bağımlılığı
• Psikolojik sorunlar
• Daha önce baş ve boynu etkileyen tipte kaza geçirmemiş olması

Yüksekte çalışma eğitimi çalışanın işletme bünyesindeki tehlike sınıfı dikkate alınarak;

1- Az tehlikeli sınıfta yer alan işletmede çalışanlar için yüksekte çalışma eğitimi 3 yılda bir tekrarlanmalıdır.
2- Tehlikeli sınıfta yer alan işletmede çalışanlar için yüksekte çalışma eğitimi 2 yılda bir tekrarlanmalıdır.
3- Çok Tehlikeli sınıfta yer alan işletmede çalışanlar için yüksekte çalışma eğitimi 1 yılda bir tekrarlanmalıdır.

Yüksekte Çalışma Eğitimi için kanunda süre sınırı bulunmamaktadır. Yüksekte çalışma eğitimi sektör bazlı bir eğitim olarak gerçekleştirilir. Yüksekte çalışma eğitimi gerçekleştirilecek işletmede kullanılan, yüksekte çalışma ekipmanları, yüksekte çalışma malzemeleri ve yüksekte çalışma iş makinaları dikkate alınarak eğitimin süresi belirlenmelidir. Bunlar dikkate alındığında Yüksekte çalışma eğitimini; Temel Seviyede Yüksekte çalışma Eğitimi ve İleri Seviyede Yüksekte Çalışma Eğitimi olarak 2’ye ayırıyoruz.

1- Temel seviyede Yüksekte Çalışma Eğitimi: 4 saat teorik ve 4 saat uygulama olacak şekilde toplam 8 saat (1 gün) olarak gerçekleştiriyoruz.
2- İleri Seviyede Yüksekte Çalışma Eğitimi: 8 saat teorik ve 8 saat uygulama olacak şekilde toplam 16 saat (2 gün) olarak gerçekleştiriyoruz.

Yüksekte Çalışma Eğitiminin amacı; çalışana iş sağlığı ve iş güvenliği tedbirlerini alarak yüksekte çalışmada güvenli bir şekilde çalışmalarını sağlayacak bilgi ve becerileri kazandırmaktır. Yüksekte çalışma sırasında karşılaşılabilecek tehlike ve riskler büyük oranda belli olmakla birlikte çalışma esnasında kullanılan iş ekipmanının özellikleri, kurulum ile ilgili hususlar ve kişisel koruyucu donanımlar vb. unsurlar bazı tehlike ve risklerin gözden kaçırılmasına sebep olabilir. Bu sebeple çalışanlara verilecek eğitimin; ekipmanın kurulumu ve çalışma alanına erişimden, işin tamamlanmasına kadar bütün süreçleri kapsayacak şekilde olmasına dikkat edilmelidir.

TEMEL SEVİYEDE YÜKSEKTE ÇALIŞMA EĞİTİMİ KONULARI

• Yüksekte çalışma ile ilgili yasal mevzuat
• Yükseklik ile ilgili tanımlar, yüksekte çalışmanın kuralları
• Düşmeye neden olan faktörler
• Düşmenin nedenleri ve süresi
• Yüksekte çalışmada oluşabilecek riskler ve korunma yöntemleri
• Toplu koruma yöntemleri ve kişisel koruma yöntemleri
• Tehlikeli ve güvensiz durumlar, alınması gereken önlemler
• Emniyet temel prensipleri ve %100 bağlı olma
• Düşüş durdurucu sistemler
• Düşme faktörü ve şok emici bağlar
• Düğümler
• Merdiven tırmanış emniyet sistemleri
• Dikey ve yatay yaşam hatlarında çalışma
• Emniyet noktaları (Ankrajlar)
• Emniyetli çalışma pozisyonları (İşe konumlanma)
• Yüksekte çalışmada kullanılacak teknik malzeme ve kişisel koruyucular uygulama, bakım ve kontrolleri
• Süspansiyon (asılı kalma) travması ve yaralı durum yönetimi

İLERİ SEVİYEDE YÜKSEKTE ÇALIŞMA EĞİTİMİ KONULARI

• Yüksekte çalışmayı tanımlar.
• Yüksekte çalışma ortamlarını tarif eder.
• Yüksekte çalışma ile ilgili kuralları açıklar.
• Yüksekte çalışma ile ilgili riskleri ve tehlikeleri açıklar.
• Yüksekte çalışmada düşme tehlikesini tarif eder.
• Yüksekte çalışmada risklerin sıralı bir şekilde nasıl kontrol edileceğini tarif eder.
• Yüksekte çalışırken düşebilecek nesneleri sıralar.
• Yüksekte çalışmada kontrol listesini gözden geçirmeyi tarif eder.
• Yüksekte çalışmada güvenli çalışma yöntemlerini sıralar.
• Yüksekte çalışmada merdiven tırmanış emniyet sistemlerini açıklar.
• Yüksekte çalışmada dikey ve yatay yaşam hatlarını tanımlar.
• Yüksekte çalışmada emniyet noktalarını (Ankrajlar ) açıklar.
• Yüksekte çalışmada merdivenle güvenli çalışma kurallarını açıklar.
• Yüksekte çalışmada iskelelerde güvenli çalışmayı tanımlar.
• Yüksekte çalışırken kullanılan yaşam hatlarını açıklar.
• Yüksekte çalışmada çatıda güvenli çalışmayı tarif eder.
• Yüksekte çalışmada sepetli çalışmayı tarif eder.
• Yüksekte çalışırken kullanılan kişisel koruyucu donanım malzemelerini söyler.
• Yüksekte çalışırken kullanılan malzemelerin bakım ve koruma yöntemlerini açıklar.
• Yüksekte çalışma ile ilgili genel uygulamaları sıralar.
• Yüksekte çalışmada kurtarıcının kendi güvenliğini nasıl sağlayacağını tarif eder.
• Yüksekte çalışmada asılı kalma travmasını açıklar.
• Yüksekte çalışmada yaralı durum yönetimini açıklar.
• Yüksekte çalışırken mevzuata uygun hareket eder.
• Yüksekte çalışırken kullanılan araç gereçleri işin gereklerine uygun şekilde kullanır.
• Yüksekte çalışma ile ilgili kurallara uyar.
• Yüksekte çalışırken oluşabilecek riskleri ve tehlikelere karşı emniyet prensiplerine uygun şekilde çalışır.
• Yüksekte düşmeye karşı tedbir alarak çalışır.
• Yüksekte çalışma risklerini sıralı bir şekilde kontrol eder.
• Yüksekte çalışırken düşebilecek nesnelere karşı kendini korur.
• Yüksekte çalışırken kontrol edilecek listesini gözden geçirir.
• Zeminde yüksekte çalışma egzersizleri uygular.
• Yüksekte çalışmada düşmeyi önleyici sistemleri tarif eder.
• Yüksekte çalışmada şok emici bağları açıklar.
• Yüksekte çalışırken düşüş durdurucu sistemleri talimatlara uygun şekilde kullanır.
• Yüksekte çalışırken şok emici bağları talimatlara uygun şekilde kullanır.
• Yüksekte çalışırken uygun şekilde düğüm atar.
• Yüksekte çalışmada merdiven tırmanış emniyet sistemlerini kullanarak yüksekte çalışır.
• Yüksekte çalışmada dikey ve yatay yaşam hatlarını kullanarak yüksekte çalışır.
• Yüksekte çalışırken sabitleme işlemlerini yapar.
• Yüksekte çalışmada merdivenle güvenli çalışır.
• Yüksekte çalışmada İskeleler üzerinde güvenli şekilde çalışır.
• Yüksekte güvenli şekilde tırmanır ve iner.
• Yüksekte çalışmalarda uygun yaşam hatlarını kullanarak çalışır.
• Çatılarda güvenli çalışır.
• Yüksekte sepetle güvenli çalışır.
• Yüksekte çalışırken kullanılan kişisel koruyucu donanım malzemelerini talimatlara uygun şekilde kullanır.
• Yüksekte çalışırken kullanılan malzemeleri denetler, bakımını yapar ve korur.
• Yüksekte çalışma ile ilgili genel uygulamalara uyar.
• Yüksekte çalışmada kurtarma işlemleri sırasında kendi güvenliğini alır.
• Yüksekte çalışmada otomatik indiricilerle kazazedeyi olay yerinden güvenli şekilde kaçırır ve kurtarır.
• Yüksekte çalışmada asılı kalan kazazedeye müdahale eder.
• Yüksekte çalışmada yaralı durumunu yönetir.

Yapı işyerlerinde, tesislerin kurulum ve işletme sürecinde, yapılan imalatın ve çalışmaların büyük bir çoğunluğu, yapı işinin doğası gereği yüksekte çalışma konusunu da kapsamaktadır.

Ülkemizde mevcut yasal düzenlemeler içerisinde ne yazık ki yüksekte çalışma kapsamında bu konuya özel bir yasal düzenleme bulunmamaktadır.

Ancak iş sağlığı ve güvenliğiyle ilgili birçok yönetmelikte yüksekte güvenli çalışma konusuna doğrudan veya dolaylı olarak değinilmiştir.

Buna göre yüksekte güvenli çalışma ile ilgili mevzuat başlıkları ve hükümleri aşağıda sıralanmıştır.

• 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu (17. Madde)
• 28648 Sayılı Çalışanların İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitimlerinin Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik (5. Madde)
• 25786 Sayılı Yapı İşlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği
• 28628 Sayılı İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği
• 28695 Sayılı Kişisel Koruyucu Donanımların İşyerinde Kullanılması Hakkında Yönetmelik
• 25325 Sayılı Güvenlik ve Sağlık İşaretleri Yönetmeliği

Bu mevzuatlardan ilk ikisinde işyeri sahiplerinin, çalışanların İSG eğitimi alması konusunda yükümlü olduğu belirtilmektedir.

İSG mevzuatında yüksekte çalışma ile ilgili hükümler genel olarak aşağıda belirtilen iki yönetmelik çerçevesinde toplanmıştır

• Yapı İşlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği,
• İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği.

05/10/2013 tarihli ve 28786 sayılı Resmî Gazete ’de yayımlanan Yapı İşlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği yüksekte çalışma ile ilgili hükümlerin en kapsamlı olduğu düzenlemedir. Bu Yönetmelik içerisinde:

• Yüksekte çalışmanın tanımı,
• Yüksekte yapılan çalışmalarda uyulacak hususlar,
• İlgili standartlara atıflar ile alınacak teknik önlemlerin detayları,
• İskele sistemleri ile ilgili hükümler,

yer almaktadır.

25/4/2013 tarihli ve 28628 sayılı Resmî Gazete ‘de yayımlanan İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenli Şartları Yönetmeliği’nde ise aşağıdaki hususlara dair hükümler düzenlenmiştir:

•  
• Yüksekte yapılan geçici işlerde, iş ekipmanının kullanımı ile ilgili genel hususlar,
• El merdivenlerinin kullanımı ile ilgili özel hükümler,
• İskelelerin kullanımı ile ilgili özel hükümler,
• Halat kullanarak yapılan çalışmalarla ilgili özel hükümler.

Yönetmelik haricinde birçok Türk standardı da doğrudan ya da dolaylı olarak yüksekte güvenli çalışmayla ilgilidir.

Yüksekte Güvenli Çalışma Eğitiminin amacı, her türlü çalışma alanında, çalışma ekipmanlarının doğru kullanımı ve kontrolünün sağlanmasının yanı sıra çalışanı mevcut tehlike ve risklere karşı bilgilendirmek ve çalışanlarda kalıcı davranış değişikliği meydana getirmektir. Yüksekte çalışmada bilgilenen personel, tehlikeli durumları tespit edip, tehlikeli davranışları da iş kazasına dönüşmeden bertaraf edecek bilgiye sahip olmalıdır.

Yüksekte Çalışma Eğitimini başarıyla bitirenler ‘Yüksekte Güvenli Çalışma’ sertifikası almaya hak kazanır.

Yüksekte Çalışma Sertifikası, kişi veya işletmenin taleplerine göre;

• Üniversite tarafından verilen E-Devlet onaylı Sertifika,
• Irata Level-3 belgeli iş güvenliği uzmanı tarafından hazırlanan, Yüksekte Çalışma Eğitimine katıldığına dair Katılım Sertifikası,

olmak üzere iki türlü düzenlenebilir.

Ülke Mevzuatımızda; ‘Yüksekte Çalışma Eğitimleri alanında yetkin kişiler tarafından verilir’ hükmü yer almaktadır. Dolayısıyla Ülkemizde bu iki sertifika da geçerlidir.

Ancak, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na bağlı iş müfettişlerinin ve iş güvenliği uzmanı bilirkişilerin yaptığı yorumlar çerçevesinde, bu sertifikaların elektronik takip sisteminde olması gerektiği yönündedir.

Artık günümüzde de güvenilirliği ve takip edilebilirliğinden dolayı, işe girişlerde İş Güvenliği Uzmanları ve işverenler tarafından E-devlet onaylı sertifika tercih edilmektedir.

E devlet onaylı sertifikayı vermeye yetkili kuruluşlar;

• Millî Eğitim Bakanlığı’na bağlı Hayat Boyu Öğrenme Merkezleri (eski adıyla Halk Eğitim Merkezleri)
• Üniversitelere bağlı Sürekli Eğitim Merkezleridir.

Kurumumuzda Yüksekte Çalışma Eğitimi, aşağıdaki belgelere ve diplomaya sahip eğitmenler tarafından verilmektedir.

IRATA LEVEL 3 ya da SPART LEVEL3 belgeli,
A Sınıfı İş Güvenliği Uzmanı,
Yapı Öğretmeni,

Yüksekte çalışma eğitimi ücreti, seviyelere göre farklılık göstermektedir.

Bu kapsamda verilen 1. Seviye temel eğitimi 1 gün (8 saat) şeklinde verilmektedir. Teorik ve uygulamalı olarak verilen eğitim, temel seviye için yeterli olmaktadır ve bu programa herkes katılabilir.

Yüksekte güvenli çalışma ileri seviye eğitimi ise 2 gün (16 saat) şeklinde verilmektedir. Daha üst düzey donanım gerektiren çalışmalar için verilen bu eğitim, çalışanların alabileceği en üst seviye eğitimdir.

• Eğitim Ücreti; Eğitim gün sayısı, Eğitime katılacak kişi sayısı ve eğitimin yapılacağı lokasyona (yapılacağı il) göre hesaplanmaktadır.
• Eğitim ücreti ve eğitim dönemlerine ilişkin net bilgi için kurumumuza ulaşabilirsiniz.

Eğitim ücreti peşinatının, eğitim öncesi yatırılmış olması gerekmektedir.